Door: Leanne Kroes-Zwama. Master Onderwijswetenschappen, Open Universiteit.
De aanname dat hoogbegaafde leerlingen (HBers) vloeiend hun schoolbaan doorlopen is helaas een utopie. In het onderwijs is relatief veel afstroom en voortijdig schooluitval bij HBers. Sensorische prikkelverwerking (SPV) en het functioneren van de executieve functies
(EFs) hebben invloed op de schoolprestaties. Veel hoogbegaafdheidshandboeken stellen dat HBers prikkelgevoeliger zijn dan normaal begaafde leerlingen (NBers). Ook wordt aangenomen dat het gedragsmatig functioneringsniveau van EFs hoger is bij HBers dan bij
NBers. Deze aannames zijn echter nooit wetenschappelijk aangetoond. In dit onderzoek is onderzocht of er een relatie en mogelijke mediatie is tussen begaafdheid, SPV en EFs. Zeventien basisscholen en elf bovenschoolse plusklassen hebben deelgenomen aan het
onderzoek. Middels kwantitatief vragenlijstonderzoek is de relatie tussen begaafdheid en SPV, begaafdheid en het gedragsmatig functioneren van de EFs, en tussen SPV en het gedragsmatig functioneren van de EFs onderzocht. Aan de hand van een mediatie-analyse is
onderzocht of SPV een mediator is tussen begaafdheid en het functioneren van de EFs. Uit dit onderzoek blijkt dat HBers meer gedrag laten zien bij alle SPV-profielen (gebrekkige registratie, prikkelzoekend, prikkelgevoelig en prikkelvermijdend) dan NBers. Prikkelzoekende leerlingen hebben problemen met het gedragsmatig functioneringsniveau van de EFs: inhibitie, werkgeheugen en taakinitiatie. Gebrekkig registrerende leerlingen hebben meer problemen bij het werkgeheugen. Prikkelgevoelige leerlingen kunnen goed plannen en ordenen terwijl prikkelvermijdende leerlingen juist problemen hebben met plannen en ordenen. Prikkelvermijdend gedrag medieert tussen begaafdheid en flexibiliteit. Meer prikkelvermijdend gedrag bij HBers betekent meer flexibiliteitsproblemen. Wanneer er meer kennis is bij leerkrachten zal de SPV-begeleiding en schoolprestaties bij HBers.